DUBBELTJES BLIJVEN DUBBELTJES, KWARTJES WORDEN DERTIG CENT

door Neef M · Gepubliceerd 01/08/2017 · Bijgewerkt 31/07/2017

Volgens sommigen is de crisis die tien jaar geleden begon inmiddels afgelopen. Er worden weer meer huizen gekocht, en Schiphol raakt deze zomer verstopt van de vele vakantiegangers. Gisteren meldden de media dat, ondanks de drukte op Schiphol, één op de zes gezinnen geen geld heeft om op vakantie te gaan. Dus ook niet naar een simpel huisje op de Veluwe, buiten het seizoen. Voor veel Nederlanders gaat de crisis gewoon door.

In de Nederlandse muziekfilm Op stap uit 1935 zingt de destijds beroemde volkszanger Louis Davids een onvergetelijk lied. Hij zingt, zichzelf begeleidend op piano: ‘Als je voor een dubbeltje geboren bent, bereik je nooit een kwartje. Of je Grieks, Latijn of twintig talen kent, gerust: het leven tart je.’

Banken

Toen Davids dit lied zong, was het ook crisis: de beruchte crisis van de jaren dertig, die in 1929 was ontstaan door het wereldwijde instorten van de banken. Ook toen leefden er veel mensen in bittere armoede, en werden de lonen verlaagd. Door de verlaagde lonen konden de mensen steeds minder kopen, waardoor er nog meer fabrieken en bedrijven moesten sluiten: een negatieve spiraal naar beneden.

Ook in de crisis van de jaren dertig was een goede opleiding geen garantie voor een baan. Zelfs werklozen die, zoals Louis Davids zingt: ‘Grieks, Latijn en twintig talen’ kenden, werden onder dreigementen gedwongen te werk gesteld, onder andere bij het planten van het Amsterdamse Bos. Niemand herinnert zich dat nu meer, maar daarbij zijn een aantal van deze dwangarbeiders door uitputting en wanhoop gestorven. Wrang, zo’n bos, geplant in ellende.

Verbleekt

De zin van geschiedenis is, dat je van het verleden leert. Helaas is de herinnering aan de Crisis (het woord werd lang met een hoofdletter geschreven) verbleekt. Niemand schijnt meer te beseffen, dat de Europese volkeren na 1945 niet alleen geen oorlog meer wilden, maar ook geen Crisis meer. Daarom werden er destijds uitgebreide maatregelen genomen om banken te controleren en de wereldeconomie zo nodig te reguleren.

In de jaren tachtig hebben politici als de Amerikaanse president Ronald Reagan en de Britse premier Margaret Thatcher die regels vrolijk overboord gegooid. Geen gezeik: iedereen rijk! Het heeft anders uitgepakt. ‘Het leven tart je’: voor veel arme Nederlanders gaat dat weer op. En meer dan ooit sinds het einde van de oorlog is het voor dubbeltjes bijna onmogelijk om nog een kwartje te worden. Hooguit worden de kwartjes dertig cent, of zelfs een euro, dankzij gunstige belastingtarieven op vermogen.

Berustend

Het lied van Louis Davids klonk een beetje treurig, en feitelijk berustend. Misschien ook om het door de Crisis getroffen publiek niet al te onrustig te maken: ach, zo gaat het nu eenmaal, leer het maar aanvaarden. Maar als we niet willen leren uit het heden en het verleden, dan veranderen steeds meer kwartjes in dubbeltjes. Zonde van al die kennis van Grieks, Latijn en twintig talen. Dat is verspilling. Daar is tante Dora tegen: tegen verspilling.

LEES MEER: Voor mensen met weinig inkomen geldt al sinds mensenheugenis: wonen en eten eerst: