NUTTIGE HANDWERKEN ZIJN NOG STEEDS NUTTIG

door neef Groen · Gepubliceerd 18/10/2023 · Bijgewerkt 23/10/2023

Toen tante Dora naar de Lagere School ging, kregen de jongens en de meisjes gescheiden les in het vak Nuttige Handwerken. De jongens leerden van de bovenmeester timmeren en zagen en schroeven indraaien. En de meisjes leerden van de juf haken, breien en merklapjes borduren. Tegenwoordig mag dat niet meer, want waarom zouden meisjes ook niet mogen timmeren en zagen? En jongens willen misschien ook wel breien?

In de tijd van tante Dora lag de rol van de meisjes al vroeg vast: zij zouden echtgenote en moeder worden. Het meisje zou later kinderen krijgen die van haar zorgen afhankelijk waren. En ze zou met een man trouwen die wel kon timmeren en zagen, maar die nog geen eitje kon bakken.

Huishoudschool

In haar tijd ging tante Dora naar de onvolprezen Huishoudschool. Op de Huishoudschool leerden de meisjes alles wat ze later moesten weten, in een dienstbetrekking bij een ‘mevrouw’, of in hun eigen huishouden. Naaien, breien, kapotte kleding herstellen, wassen, strijken en het hanteren van stijfsel en Reckitt textielblauw (‘een blauwtje bedekt elk grauwtje’): je moest het als vrouw allemaal beheersen.

Tante Dora vertelde ons neven ooit, dat ze op de Huishoudschool voor straf knoopsgaten moest maken, als ze vervelend was geweest in de klas. Knoopsgaten maken was een onaangenaam en moeilijk karweitje, dat ieder meisje desondanks onder de knie moest krijgen. De meeste huisvrouwen maakten immers hun eigen kleding, en daar hoorden nu eenmaal perfect gemaakte knoopsgaten bij.

Bolletje wol

Breien moesten de aanstaande moeders ook leren, want sokken, truien en zelfs warm ondergoed maakte je zelf, van een bolletje wol. En als de kinderen weer een maatje waren gegroeid, dan werd de oude trui subiet uitgehaald, werd er een extra knotje breigaren in een andere kleur bijgekocht, en werd er een nieuwe trui gebreid: een maatje groter en nu met een hippe, contrasterende kleurbaan over de borst.

Veel textielwarenkennis die iedere leerling op de Huishoudschool kon dromen, is intussen verloren gegaan. Niemand gaat meer zelf een trui breien, als een trui bij de textielsupermarkt nog maar een paar euro’s kost. En een gesteven overhemd is niet meer in de mode, net zo min als een gehaakt biesje aan je zelfgemaakte, zondagse jurk. Is dat daarmee overbodige kennis geworden?

Handig

Het loont de moeite als je een beetje handig bent met naald en draad. Er zijn daadwerkelijk jonge vrouwen die een blouse wegdoen omdat er een knoop af is, en ze niet weten hoe je die er weer aan krijgt. En dan hebben we het niet eens over de mannen die geen benul hebben van wasgoed scheiden in bont, wit en fijn. Jammer, want als je goede kwaliteit textiel repareert en onderhoudt, dan gaat het erg lang mee. Toch maar weer het vak Nuttige Handwerken invoeren? Met breien en naaien voor meisjes én jongens?