TOEN ER NOG MAAR WEINIG BANKREKENINGEN WAREN

door Neef M · Gepubliceerd 24/10/2017 · Bijgewerkt 23/10/2017

Je kunt het je nauwelijks voorstellen, maar vijftig jaar geleden had bijna niemand in ons land een bankrekening. Veel zaken die nu als vanzelfsprekend worden afgehandeld via een overschrijving of een automatische afschrijving op je bankrekening, werden in de jaren zestig contant gedaan. Hier een aantal voorbeelden:

De huur werd maandelijks geïnd door een meneer die alle deuren langs ging, vaak op een fiets of een brommertje. Er was meestal wel iemand thuis, want vrouwen waren vrijwel altijd huisvrouwen, en dus thuis. De huurophaalman had meestal een lederen tasje aan een riem om zijn bovenlijf, waarin hij het geld voor de huur opborg. Na een rondje huur innen had de man dus duizenden guldens om zijn nek hangen. Je snapt: in de tegenwoordige tijd kan dat niet meer.
Had je als gezin een abonnement op de Donald Duck of de lectuurmap, dan kwam de bladenman elke maand langs om het abonnementsgeld cash op te halen. Wie een abonnement had op een buitenlands blad, betaalde dat met een internationale postwissel. Je ging naar het postkantoor en betaalde aan het loket het verschuldigde bedrag in Nederlands geld. De loketbediende rekende het bedrag in buitenlandse valuta om in guldens, met behulp van tabellen. Ja, als je toen bij de PTT werkte, moest je goed kunnen rekenen.
Over de PTT gesproken: wie artikelen via de post bestelde, betaalde vaak onder rembours. Je betaalde het verschuldigde bedrag aan de postbode, die het pakketje aan de deur kwam afleveren. De PTT zorgde ervoor, dat het geld bij de afzender kwam.

Veel leveranciers kwamen aan de deur, zoals de bakker, de melkboer en de groenteman. Die rekenden contant af. Maar soms waren de klanten wat krap bij kas, en werd het te betalen bedrag ‘opgeschreven’. De meeste bakkers en melkboeren, maar ook veel andere winkeliers hadden een boekje, waarin de schuld werd opgeschreven. Daar hoorde steevast een potlood bij, dat achter het oor van de winkelier gebruiksklaar voor het grijpen hing. Aan het einde van de week of van de maand, als het salaris was uitbetaald, werd de uitstaande schuld voldaan.

Over salaris gesproken: dat was tot in de jaren zeventig meestal cash. Je kreeg een loonzakje met geld mee, samen met een loonstrookje met gegevens. De salarisboekhouding ging veelal nog met de hand, in grote kasboeken. Vrijdag gingen veel mannen met een dikke portemonnee naar huis. Sommige mannen lieten veel van dat geld achter in de kroeg, maar de nette mannen gingen direct naar huis, om het geld aan hun vrouw af te dragen. Die had verschillende potjes of sigarenkistjes, waarin het geld voor de huur, voor gas en elektra, en voor andere vaste lasten werd opgeborgen. Voor de geldophaalmannen die aan de deur kwamen. De rest was voor de dagelijkse boodschappen.

En soms bleef er aan het eind van de week of maand nog wat over. Dat werd in het metalen spaarpotje van de Bondsspaarbank gedaan. Want de Hollanders spaarden graag. Een halve eeuw geleden bedroeg de rente nog 8%, dus dat loonde de moeite. Als het potje tot de rand toe vol was, ging het hele gezin naar de spaarbank, waar een nette mevrouw alle dubbeltjes en kwartjes geduldig telde en het gestorte bedrag in het spaarbankboekje bijschreef. Dat spaarbankboekje moest je goed bewaren, want alleen met de gegevens in het boekje kon je het spaargeld ook weer opnemen. Als je een nieuw bankstel nodig had, bijvoorbeeld.

In de jaren zeventig van de vorige eeuw gingen steeds meer instellingen en bedrijven over op acceptgirokaarten en automatische stortingen en afschrijvingen. Dat bleek toch handiger en overzichtelijker. Want het was een heel gedoe, dat contante betalen. Maar het had één groot voordeel: alles was compleet anoniem. Er stond niets in een computer, niemand kon bestanden koppelen, en niemand hoefde te weten, dat je de melkboer weleens niet kon betalen. Alhoewel: vroeger werd er natuurlijk ook geroddeld. Daar had je toen geen Twitter voor nodig. Zo blijft veel hetzelfde, blijkt maar weer.