HET WASBORD

WASSEN

We zijn zo gewend aan onze wasautomaat, dat we er nauwelijks bij stilstaan dat wasmachines pas een jaar of vijftig geleden gemeengoed werden in de Nederlandse huishoudens.

Daarvoor deden de huisvrouwen zeker maandagochtend maar vaker de hele maandag over de was. Een uitputtend lichamelijk arbeid, waar vrouwen hele sterke armen en sterke ruggen voor nodig hadden.

Zaterdag ging iedereen in bad of tobbe en trok schoon goed aan. Zondagavond werd de was in diezelfde badkuip of teil in de week gezet. Op maandag werd er gewassen. Om de was schoon te krijgen beschikten huisvrouwen destijds over een beperkt aantal schoonmaakmiddelen: groene zeep of Sunlight-zeep en soda voor de kookwas. Kookwas betekende ook letterlijk: de was urenlang koken, meestal op een petroliestel.

Dora wasbord 1

Met een grote houten knijper of stok werd de was uit de kookpot gevist. Met de hand werd verder gewassen en gespoeld in een tobbe. Daar zat sop in, gemaakt door zeep in een zeepklopper door het warme water te kloppen. Bij de wastobbe hoorde standaard een wasbord. Tante Dora had in haar schuur nog lang zo’n wasbord staan: een houten raamwerk met een richel voor de zeep, met een ribbelig bord van grijs, gegalvaniseerd metaal. De vuile was werd over de ribbels van het wasbord gewreven. Daardoor werd telkens een klein beetje sop krachtig door het textiel gedrukt, daar waar een ribbel tegen het wasgoed kwam. Het wasbord was ook een mooi vlak werkvlak om met wat zeep en een borstel de extra vuile plekjes een beurt te even. Op en neer, op en neer, de hele dag door: daar had je een goede conditie en een sterk lijf voor nodig.

Ten slotte ging de was door de wringer, en kon het uitspoelen beginnen, ook op de hand. Voordat al het zeepsop eruit gespoeld was en de was aan de lijn hing, was het vaak al laat op de dag. Wassen op een wasbord is in onze streken voltooid verleden tijd. In de jaren zeventig kon je wasborden nog op vlooienmarkten kopen, als nostalgisch decoratiestuk achter de toen in ieder jong huishouden groeiende citroengeranium. Tegen de tijd dat de citroengeranium eindelijk de deur uitging, belandde het wasbord ook bij het oud vuil.

Dora wasbord 2

Tot zover het wasbord? Nee, want in het wasbord zit ook muziek. In oude volksmuziek, vooral uit de VS, wordt het wasbord als een ritme-instrument gebruikt. Met een vingerhoed aan elke vinger kun je een ritmisch, raspend gebruik voortbrengen, dat heel authentiek klinkt. Met een bas, gemaakt van een bezemsteel en een oude theekist, een banjo en een ritmesectie op wasbord, heb je al snel een bandje dat heel onbespoten klinkt. Het wasbord: er zit nog steeds muziek in.

De inspiratie voor dit artikel zat in de zeepklopper, die Tante Dora in de Ouderwetsewinkel in Alkmaar aantrof. En de stukken zeep die hierbij passen.

https://www.ouderwetsewinkel.nl/sunlight-zeep.html

.

Dit vind je misschien ook leuk...