SPAARZAAM KOKEN BETEKENT SOMS: BIJLEREN
Stadslandbouw, een sociaal moestuinproject aan de Mooieweg in Arnhem, levert elke week verse groenten aan de Arnhemse Voedselbank. Geen verlepte prei of bloemkool over de datum, maar lekker vers spul, soms een dag ervoor geoogst. Daar zit wel eens groente bij die je niet vaak ziet in de supermarkt. Of die er, zo rechtstreeks uit de moestuin, een beetje anders uitziet dan in de winkel. Verse, zelfgekweekte andijviebladeren liggen gewoon plat, en niet mooi in een toetertje gedraaid, zoals in de groenteafdeling van de Albert Heijn.
Eén van de mensen die op Stadslandbouw vrijwilligerswerk doet, vertelde ons over de sla met donkere bladen, die kort geleden werd afgeleverd aan de Voedselbank. Hele lekkere sla, waarvan de bladeren niet grasgroen zijn, maar een diepe paarse kleur hebben. Anders dan anders dus, maar juist daarom ook erg lekker. Veel klanten van de Voedselbank kenden deze soort sla echter niet, en dachten dat hij bedorven was en daarom bruin zag. Ze bliefden de sla niet.
Weinig mis
Op de akkers van sociale moestuinprojecten worden vaak groenten gekweekt waaraan weinig mis kan gaan. Die geen extra zorg en voorzieningen nodig hebben, zoals witlof. Of die in een regenachtige zomer niet verrotten, zoals tomaten. Wat er wel wordt verbouwd? Sla, paksoi, stevige koolsoorten, andijvie en natuurlijk heel veel courgettes, de welkome plaag van elke moestuinder. Vaak zijn dat groenten die mensen niet altijd weten klaar te maken. Wat doe je met een courgette, als je de groente niet kent? En paksoi? Of sla met donkere bladeren die er ‘verrot’ uitzien?
Hier wreekt zich ook de gewoonte dat Nederlanders steeds meer kant-en-klare maaltijden eten. Wat doe je met zo’n struik andijvie, waar ook nog best veel zand aan zit? Oma wist nog wel hoe je andijvie moest klaarmaken, maar veel jongeren laten liever iets van de Thai of van de pizzaboer thuis bezorgen, dan zelf uit rauwe ingrediënten een gezonde, voedzame maaltijd te bereiden. In de supermarkt is het aanbod van voorgesneden salades en magnetronmaaltijden overweldigend. Waarom zou je nog zelf snijden, wassen en koken?
Een pizza laten bezorgen of kant-en-klare maaltijden in de magnetron gooien zijn dure en soms minder gezonde alternatieven voor vers en zelf bereid. Wie wil besparen, komt er niet omheen om zelf te (leren) koken. Het is niet moeilijk, maar je moet bereid zijn om ook wel eens fouten te maken. De ene keer smaakt het prima, de andere keer maar net voldoende. Or erger. Dat is een ervaring die kokende mensen al duizenden jaren maken. Leren koken, dus.
Vertrouwd
En je vertrouwd maken met minder bekende groenten, zoals paksoi, aubergine en courgette. Zodat je heerlijke donkerbladige sla niet gaat uitmaken voor bedorven boel. Wat de boer niet kent, dat eet hij niet, zei tante Dora altijd. Maar dat wil niet zeggen dat onbekend per definitie betekent dat iets ongeliefd moet zijn. Lekker, gezond en voordelig eten vraagt aanpassen en leren. Niet zeggen: ‘dat lust ik niet’, maar het toch eens proberen, op hoop van zegen. Zo worden koken en eten weer een avontuur. Een beetje avontuur is geen slechte zaak, als je weinig geld te verteren hebt en daardoor al weinig avonturen beleeft. Koken is bovendien een dagelijks avontuur. Wij van Dora leveren de recepten wel.
LEES MEER: Van sommige van die ‘rare’ groenten zoals paksoi en bleekselderij kun je zelfs twee keer eten:
Follow
Je kunt sommige groentes nog op een andere manier hergebruiken. De kontjes van prei en lente ui in de grond steken. Beetje potgrond erbij, water geven en het groeit vanzelf weer aan. Het kontje van bleekselderij op een laagje water zetten tot het begint uit te lopen en dan de tuin in. Tricoloresla koop je tegenwoordig met een kluitje. Heb ik mee geexperimenteerd. De frisee (de groene met al die krullende laagjes) wil ook wel verder groeien in de tuin. De groente moet nog fris zijn anders zit er geen leven meer in en wordt het niks. De eikebladsla begint heel voorzichtig aan te groeien. Ben nu aan het kijken of het met de bovenkant van wortelen ook lukt. Het groen begint al aan te groeien en is eetbaar. Het groen van radijsjes kun je beter eerst gebruiken. Ik vind het heel fijngesneden lekker door aardappelpuree of door pastasaus.
Met een zak bruine linzen kun je prima gaan kiemen in een vergiet met een schotel eronder en er bovenop. Eerst een derde kopje linzen goed afwassen jet water en controleren op steentjes. Dan in het vergiet. Twee maal daags spoelen na een dag of vier zijn de linzen klaar om te eten. Het kan met veel andere soorten zaden. Linzen en zonnebloempitten gaan het makkelijkst. Bij zonnebloempitten uitkijken dat er niet teveel breuk aan zit voordat je begint. Die lopen niet uit en de boel kan verrotten. Er is veel info te vinden over kiemen. Je vermeerdert niet alleen het voedsel, het krijgt ook veel meer voedingsstoffen.