ROBOTS: EEN VLOEK OF EEN ZEGEN?
Laatst stond in een krant het verhaal van een onrustige, dementerende mevrouw, die eindelijk rust vond bij een robotkat, die miauwt en spint, en die zich gewillig laat aaien. Heel vertrouwd, zo’n huisdier, al is het een machine. Dit verhaal toont een positieve kant van het verschijnsel robot. Maar er zijn ook minder fijne consequenties van het steeds verder oprukken van werkende en denkende machines.
Vijftig jaar geleden was een autofabriek een immense hal vol arbeiders. Er werd gelast, geschroefd, lak gespoten en afgemonteerd, allemaal door mensenhanden. Tegenwoordig zetten robots de auto’s in elkaar, sneller, nauwkeuriger en handiger dan mensen ooit kunnen. Autoruiten worden door robotarmen op tienden van een millimeter nauwkeurig in de sponning gelijmd. Dergelijke precisie kan een menselijke monteur onmogelijk bereiken. Wat belangrijk is, want de lijm droogt direct en je kunt de ruit niet een beetje op zijn plaats schuiven.
Volop werk
Machines en robots, aangestuurd door computers, kunnen zelfs moeilijk werk steeds beter aan. In plaatsen waar vroeger volop werk was, bijvoorbeeld in autofabrieken, heerst nu werkloosheid en armoede. Mensen trekken weg uit autosteden als Detroit in de VS, en laten een spookstad achter. Gaan we ook in Europa die kant op?
De toenemende robotisering heeft grote nadelen, maar ook grote voordelen.
- Nadelen Robots nemen werk af van mensen. Daardoor worden ze werkloos. Robots bieden voordelen aan producenten. Ze zijn per saldo goedkoper dan menselijke werkers, al was het maar omdat je ze geen salaris hoeft te betalen, ze niet hoeft te verzekeren, en omdat ze niet op vakantie hoeven. Robots kunnen in principe 24 uur per dag doorwerken, zolang er elektriciteit is en je ze af en toe een beetje smeerolie geeft. Bovendien werken robots preciezer en gelijkmatiger. En als ze versleten zijn, vervang je ze door een nieuw model. Menselijke arbeiders prijzen zich zo uit de markt. Hoe meer robots, hoe meer werkloosheid, lijkt het. Alleen de programmeurs en de ontwerpers van robots hebben nog meer dan genoeg werk.
- Voordelen Er zitten ook voordelen aan de robotisering. Ze verlossen veel mensen van gevaarlijk, vuil en geestdodend werk. Die mensen houden daardoor tijd over om leuk en zinvol werk te gaan doen, misschien in deeltijd, zodat ze meer tijd overhouden voor hun kinderen en hun liefhebberijen. Door het werk van robots kunnen producten beter én goedkoper worden, zodat ze voor meer mensen beschikbaar komen. Robots kunnen in principe de mensen bevrijden van slopend werk én van armoede.
Om de voordelen van de robotisering volop te kunnen benutten, moet er wel iets veranderen aan onze samenleving. ‘Werk’ zal gaan veranderen. ‘Werk’ kan ook vrijwilligerswerk worden, of mantelzorg, of het opvoeden van de kinderen, of er eens een jaartje tussenuit om nieuwe wegen te zoeken in je leven. Werk en inkomen zullen steeds meer los van elkaar komen te staan, bijvoorbeeld door het invoeren van een onvoorwaardelijk basisinkomen.
Star
Als we star aan de bestaande manier van kijken naar werk en inkomen blijven vasthouden, dan wordt de kloof tussen de eigenaren van alle robots, en de rest van de wereld steeds groter. Dan heb je een klein aantal winnaars, en een heleboel verliezers. In zo’n wereld wil niemand leven. Misschien iets om in het weekeinde over na te denken?
LEES MEER: De Big Mac Index, of: hoe lang we ergens voor moeten werken:
Follow
Tot nu toe is werk een belangrijk middel om welvaart te verdelen, dat moet misschien wel anders. Hoe precies vind ik moeilijk, maar daar zijn vast goede ideeën voor om over na te denken.
Of misschien blijft het wel werk, maar kun je straks goed leven van een paar uur werk. Klinkt misschien optimistisch, maar waarom zou het niet kunnen?
Waarom zou het niet kunnen ?????? Om dezelfde redenen dat die ongelijkheid nu ook al bestaat lijkt mij. Want als we ons zouden kunnen inleven in hoe een ander het redt in de wereld zou er nu ook geen ongelijkheid bestaan. Ben ik te pessimistisch of gewoon realist. Ongelijkheid bestaat al zolang de mensheid bestaat en denken dat die ooit zal verdwijnen lijkt mij helaas een utopie.
Ik bedoel niet dat de ongelijkheid verdwijnt. ‘Welvaart verdelen’ is niet hetzelfde als ‘welvaart gelijk verdelen’.
Ik ben overigens wel een optimist en denk dat het een stuk gelijker kan dan nu en dat dat ooit ook echt gaat gebeuren. (Maar niet helemaal gelijk dus.)