DE BLEEK

door neef Groen · Gepubliceerd 28/09/2023 · Bijgewerkt 23/10/2023

In de oude leesboekjes van Ot en Sien kwam ‘ie nog voor: de bleek, of bleekweide. Ook de grootmoeder van tante Dora legde haar linnengoed op de bleek, vaak tot ver in de herfst. Het maakte het wasgoed witter en lekker fris, dat wist ieder kind. Helemaal gratis door de kracht van de zon en de wind, en dus helemaal biologisch verantwoord. Maar dat laatste beseften de mensen nog niet, meer dan honderd jaar geleden.

Vroeger werd er in Nederland en België veel linnen gebruikt, gemaakt van vlas, dat in onze streken gemakkelijk groeit. Katoen, dat uit warmere landen moet worden geïmporteerd, was nog niet algemeen. Linnen werd gebruikt voor ondergoed, hemden, lakens en mutsen. Linnen is van zichzelf een beetje gelig. En omdat de mensen vroeger hun kleding langer droegen dan tegenwoordig, werd het vanzelf nog een graadje geler. Vaak kreeg je de vlekken en de onfrisse lucht er niet meer goed uit.

Lekker ruiken

Tegenwoordig zijn we gewend aan synthetische wasmiddelen die witgoed niet alleen bleken, maar ook lekker doen ruiken. Maar meer dan een eeuw geleden kreeg je de vergeelde, muffe was soms niet meer fris. Tenzij je het op een weiland legde, blootgesteld aan zon en wind. Dat was de bleek, of bleekweide. Het moest natuurlijk niet regenen, en flink wat zonneschijn was noodzakelijk. Maar uitgespreid op de bleek werd het linnengoed langzaam maar zeker witter en frisser.

Zelfs textielfabrieken die linnen stoffen weefden, gaven hun producten aansluitend nog een zonnebad op de fabriekseigen bleek. Zo lag het linnengoed lelieblank en dauwfris in de winkel. Ook professionele wasserijen hadden standaard een bleekweide achter hun bedrijf, vaak een door waterkracht aangedreven molen, die het water ook gebruikte voor de was.

Het gebruik van de bleek had ook nadelen. Als het weer niet meewerkte, dan viel het bleken nogal tegen. In de winter was de zonnekracht zo gering, dat bleken eindeloos duurde. En als er per ongeluk een hond met modderige poten over de volle bleek was gelopen, dan kon de wasvrouw weer opnieuw beginnen.

Balkonnetje

Wij in de 21^ste eeuw kunnen nog best wat leren van de oma van tante Dora. Ook nu nog rekent de zon af met nare luchtjes en vlekken in wasgoed. Gewoon aan de waslijn in de zon en de wind hangen, desnoods op je balkonnetje op drie hoog. Niet alleen witte was maar ook gekleurde was knapt op van een stoot zonlicht. Natuurlijk niet te lang, want anders verbleken de kleuren.