DE ROE

door neef Groen · Gepubliceerd 29/11/2023 · Bijgewerkt 07/11/2023

Nee, hoor! Weer niet gespot bij de intocht van Sinterklaas: een roe! Er was blijkbaar wel iemand in het publiek met een machete, maar een Piet met een roe was er niet meer bij. In de tijd dat tante Dora met haar kinderen naar de intocht ging kijken, hadden alle Pieten nog een roe: zo’n bundel takken waarmee stoute kinderen eens flink op hun bips kregen. Klist, klats, klandere, van de ene bil op de andere. Er werd in ieder geval mee gedreigd. Natuurlijk alleen als je stout was geweest. Als je lief was geweest, kreeg je lekkers. En op 5 december een heleboel cadeautjes.

Op het bekende schilderij Het Sint Nicolaasfeest van Jan Steen uit 1665 is de Sint net weg. De oudste jongen van de familie staat luidkeels te huilen. Zijn oudere zus houdt spottend zijn schoen omhoog, waaruit een roe steekt. Omdat het lijkt alsof de jongen zijn rechterhand tegen zijn billen houdt, heeft hij mogelijk daadwerkelijk kennisgemaakt met een Piet met roe. De ongelukkige stouterik wordt door zijn broertjes en zusjes vrolijk uitgelachen. Op de achtergrond wenkt zijn oma hem echter om mee te komen achter een gordijn. Misschien staat daar toch nog wat leuks voor de arme knul. Maar dan moet hij wel beloven om voortaan braaf te zijn.

Een wat ruwer verleden

In een wat ruwer verleden werd de roe regelmatig gehanteerd, tegen misdadigers en tegen stoute kinderen. Dat vond men vroeger normaal. Sinterklaas en zijn Pieten waren ook bedoeld om de kinderen tot braafheid en gehoorzaamheid te dwingen, al was het maar gedurende de weken voorafgaande aan 5 december. Daarvoor diende de roe. En daarvoor diende de zak van Sinterklaas, die zowel voor het vervoeren van de pakjes was bestemd, als voor het meenemen van stoute kinderen naar Spanje. Ook de zak werd in de tijd van tante Dora nog dreigend omhoog gehouden.

Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw werden Pieten met roes snel een zeldzaamheid. Door al dat gedreig waren er toch heel wat kinderen voor wie Sinterklaas meer een trauma dan een feest was. In een samenleving waarin zelfs de ‘corrigerende tik’ steeds minder normaal werd, kon een sadistisch martelwerktuig als een bundel takken natuurlijk niet langer. Weg roe, weg de zak als dwangbuis voor tegenspartelende, doodsbange kinderen. Er moest onbekommerd worden gelachen en gezwaaid en gezongen.

Mierzoete snot

Wees dus gerust en zet vanavond je schoen. Als je een beetje lief bent geweest, als je een mooi Sinterklaasliedje hebt gezongen, en als je een winterwortel voor het paard van de Sint hebt klaargezet, dan mag je verwachten dat Hij er die nacht iets lekkers in doet: een chocolade muis met mierzoete snot erin, of een ander geschenkje, niet groter dan maat 40.